Ngày 27/9/2025, tại Tòa nhà VCCI (Hà Nội), Trung tâm Nghiên cứu Kinh doanh và Hỗ trợ Doanh nghiệp (BSA) phối hợp cùng Hội Doanh nghiệp Hàng Việt Nam Chất lượng cao đã tổ chức Vòng bán kết thứ 3 Cuộc thi Dự án Khởi nghiệp Xanh lần thứ 11. Điểm nhấn thú vị là dù khác nhau về sản phẩm, thị trường, các dự án đều gặp nhau ở một tinh thần chung, khởi nghiệp xanh chính là kinh tế đi cùng cộng đồng và môi trường. Có thể nhận thấy ba xu hướng nổi bật trong ngày thi này, khi nhiều thí sinh đã khai thác các tài nguyên bản địa quê hương mình.
Ban giám khảo là những chuyên gia dày dặn kinh nghiệm trong hệ sinh thái khởi nghiệp: ông Hoàng Sơn Công, bà Phạm Kiều Oanh, ông Đàm Quang Thắng, ông Nguyễn Tiến Trung và ông Trần Trí Dũng. Họ không chỉ chấm điểm mà còn đóng vai trò “người đồng hành”, phân tích điểm mạnh, yếu, chỉ ra thách thức để các dự án trưởng thành, lớn mạnh hơn khi ra thị trường sau này.
Biến phụ phẩm, phế thải thành tài nguyên mới
Dự án Pina của nhóm sinh viên Phạm Thanh Thùy từ Hà Nội, với một hoài bão lớn là làm tóc giả sinh học từ lá dứa đã gây ấn tượng mạnh. Hàng trăm nghìn tấn lá dứa bị bỏ lại mỗi mùa thu hoạch nay được chiết xuất thành sợi cellulose, chế tạo tóc giả nhẹ, thoáng khí, phân hủy sinh học. Ngoài ra, phần bã còn trở thành phân hữu cơ. Năm đầu tiên, nhóm đã dự tính doanh thu 345 triệu đồng, lợi nhuận 118 triệu đồng.
Giám khảo Phạm Kiều Oanh – Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ sáng kiến phục vụ cộng đồng (CSIP) Việt Nam đánh giá, “dự án vừa có tính nhân văn, vừa giải quyết bài toán môi trường. Nhưng cần đầu tư công nghệ để đảm bảo sản phẩm đồng đều và đủ sức cạnh tranh với tóc giả truyền thống”.
Trogn khi đó, với “Dự án Cocosoil – đất lành từ vỏ dừa xanh” cho thấy một hướng đi rất thiết thực khi tận dụng vỏ dừa xanh, loại phụ phẩm nông nghiệp dồi dào, để tạo ra sản phẩm như pallet xơ dừa, đất, mụn dừa… có giá trị xuất khẩu. Điểm mạnh là công ty đã xây dựng được nguồn nguyên liệu ổn định từ vùng trồng dừa, có quy trình làm sạch và khử trùng, đảm bảo chất lượng ngay từ đầu vào. Đây là cơ sở để sản phẩm có thể cạnh tranh về độ an toàn và tính bền vững.
Năng lực sản xuất hiện tại đáp ứng tốt cho xuất khẩu, và kế hoạch mở rộng công suất gấp đôi khi có thêm vốn đầu tư cho thấy tầm nhìn phát triển rõ ràng. Chiến lược tập trung vào thị trường Trung Quốc, nơi có nhu cầu lớn với các sản phẩm nông nghiệp, cùng với hợp đồng và đặt cọc sẵn từ đối tác. Đã chứng minh khả năng thương mại hóa của dự án.
Tuy nhiên, công ty vẫn chưa có bằng sáng chế cho sản phẩm, điều này có thể ảnh hưởng đến lợi thế cạnh tranh dài hạn nếu các doanh nghiệp khác tham gia thị trường. Việc tập trung vào xây dựng thương hiệu và quy trình sản xuất là hướng đi đúng, nhưng cần cân nhắc thêm về việc bảo hộ sở hữu trí tuệ để tăng sức mạnh pháp lý.
Giám khảo Trần Trí Dũng cho rằng, do tận dụng phế phẩm nên Cocosoil có lợi thế về chi phí nguyên liệu, nhưng công ty không chọn cách cạnh tranh bằng giá mà chú trọng chất lượng và sản lượng ổn định. Đây là chiến lược có thể hiểu được trong bối cảnh khách hàng ngày càng ưu tiên sự bền vững và uy tín cung ứng.
Ông Dũng đặt ra những câu hỏi về việc thu mua ra sao, đối tượng khách hàng chính nhắm tới, và mình cung cấp được những gì mà khách họ chọn mình.
Dự án cho biết, mình cung cấp đủ sản lượng cho thị trường Trung Quốc, họ là những công ty nông nghiệp trồng trọt những sản phẩm như việt quất, dâu tằm, đây là những sản phẩm ngoại lai nên họ cần.
Giám khảo Nguyễn Tiến Trung cho rằng dự án có khách hàng rồi là khá tốt, giai đoạn này mình tập trung vào đất sạch cho khách Trung Quốc.
Giám khảo Oanh cho rằng, mình đã có bằng sáng chế chưa, thì nên lưu tâm thêm vấn đề đó. Nên có thể tập trung vào một tập khách hàng đủ lớn để tồn tại…
Trong lĩnh vực xây dựng, dự án GypFoam của thí sinh Cao Đức Tâm, tái chế rơm rạ và thạch cao phế thải thành tấm panel chống cháy, cách âm, cách nhiệt. Mỗi năm, hàng chục triệu tấn phế thải thạch cao và rơm rạ gây ô nhiễm có thể được tận dụng thành vật liệu xanh.
Nông nghiệp tuần hoàn gắn với du lịch và văn hóa
Không chỉ là nông sản, chế biến nông sản theo chuỗi giá trị, nhiều dự án hướng đến nâng giá trị nông nghiệp thành trải nghiệm văn hóa, du lịch.
Doanh nghiệp xã hội Rừng Hạnh Phúc của Nguyễn Trường Sinh đã giới thiệu mô hình Vườn – Ao – Chuồng – Rừng dược liệu du lịch (VACRDL) trên 2 ha. Du khách có thể tham quan, thu hoạch nông sản, học tiếng Thái, tìm hiểu lễ hội. Lợi nhuận từ nông sản sạch, dược liệu và dịch vụ du lịch được tái đầu tư 51% cho trồng rừng, bảo tồn văn hóa.
Ông Đàm Quang Thắng – Chủ tịch Hội đồng Cố vấn Khởi nghiệp Đổi mới sáng tạo (VSMA), Giám đốc Công ty TNHH BizCare, phân tích: “Điểm mạnh của dự án là sự cộng hưởng giữa kinh tế và bản sắc. Song việc nhân rộng cần một mô hình quản trị chặt chẽ và kế hoạch tài chính rõ ràng”.
Từ Thái Nguyên, dự án Trà Cánh Hạc Bạch Vân của nhóm thí sinh Bùi Thị Mai – Nguyễn Thị Sáng, theo đuổi làm chè sinh thái không hóa chất, kết hợp tour trải nghiệm “Một ngày làm nông dân”, farmstay và thiền trà. Dự án cho biết, năm 2024, dự án đạt 1 tỷ đồng doanh thu, đón 1.000 khách; mục tiêu 2028 là xuất khẩu sang Nhật Bản, Đức, Hà Lan với doanh thu 10 tỷ đồng.
Ông Hoàng Sơn Công – Giám đốc Trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp và chuyển giao công nghệ ngành bán lẻ Việt Nam, nhận xét: “Dự án cho thấy tư duy đổi mới, nhưng cần tăng tham vọng và năng lực quản trị HTX để đủ sức vươn ra thị trường quốc tế”.
Sinh viên nghiên cứu giải pháp cho sức khỏe cộng đồng
Bên cạnh môi trường và nông nghiệp, sức khỏe con người cũng là điểm tựa quan trọng của khởi nghiệp xanh. Chẳng hạn như dự án Mộc Dược từ Hải Phòng của nhóm Vũ Thị Thu Nhàn, Nguyễn Thực Đáng, Nguyễn Thị Nga, các em là những sinh viên nhưng đã nghiên cứu, sản xuất băng gạc và chế phẩm chăm sóc vết thương từ thảo dược như nhọ nồi, ngải cứu. Những cây cỏ dân gian vốn có tác dụng cầm máu, kháng khuẩn. Dự án hướng đến thị trường chăm sóc vết thương trị giá 300 triệu USD đang tăng trưởng nhanh, trong khi phân khúc băng gạc thảo dược gần như bỏ ngỏ.
Ông Hoàng Sơn Công lưu ý, sản phẩm y tế cần chứng minh an toàn tuyệt đối bằng thử nghiệm lâm sàng,
Ông Nguyễn Tiến Trung – Chủ tịch HĐQT Công ty CP Tư vấn và Đầu tư Khởi nghiệp Quốc gia (NSCI), bổ sung: “Các bạn là sinh viên làm được vậy đã rất đáng khích lệ. Nhưng để thương mại hóa, cần bắt đầu bằng đề án nghiên cứu khoa học để tạo nền tảng pháp lý”.
Một số hình ảnh buổi thi sáng ngày 27:
